Trong điện 1 pha thì có 1 dây mát và 1 dây lửa còn trong điện 3 pha thì có 3 dây lửa và 1 dây mát, dây trung tính không có điện nhưng mức độ quan trọng của nó cũng không khác gì dây có điện và 1 khi bị sự cố mất mát thì hậu quả còn kinh khủng hơn cả dây có điện. Các hãy xem bài viết dưới đây để biết thêm thông tin về dây mát là gì? dây mát màu gì? Hậu quả của việc mất mát trên lưới điện và cách phân biệt dây mát – dây pha – dây tiếp địa nhé!
Dây mát là gì?
Dây trung tính ký hiệu là gì?
Dây mát hay còn gọi là trung tính(dây trung hòa), dây mass, dây nguội, dây N,…
Dây sử dụng được trong mạch điện 3 pha với vai trò để cân bằng điện áp của các pha trong mạch. Khi sử dụng trong mạch 1 pha nó đóng vai trò làm kín mạch điện, giúp đưa dòng điện vào để vận hành trong gia đình.
Dây mát màu gì?
Dựa theo quy định màu sắc theo tiêu chuẩn IEC và tiêu chuẩn Việt Nam.
Điện 1 pha:
- Dây nóng màu đỏ
- Dây trung tính có màu đen/ trắng/ xanh
Điện 3 pha:
- Pha A: màu đỏ
- Pha B: màu trắng
- Pha C: màu xanh dương
- Trung tính: màu đen
Ký hiệu dây nối đất: màu xanh lá sọc vàng.
Dây trung tính có tác dụng gì?
Dây trung tính có công dụng:
- Dây trung tính có công dụng làm kín mạch điện 1 pha. Giúp dòng điện vận hành trong hệ thống điện nhỏ như hệ thống điện của gia đình.
- Với mạch điện 3 pha, dây N có tác dụng ổn định điện áp, truyền tải nguồn điện đi nuôi các thiết bị điện tiêu thụ.
- Dây trung tính còn giúp tạo ra hai trị số điện áp khác nhau gồm: điện áp dây và điện áp pha. Điều này giúp việc sử dụng đồ điện thuận tiện hơn.
- Dây nguội đảm bảo an toàn cho hệ thống điện. Sợi dây này có thể ngăn cản và hạn chế tình trạng rò rỉ điện. Đồng thời giúp giảm điện áp khi thực hiện tiếp địa hoặc nối đất.
- Ngoài ra, dây trung tính còn có tác dụng chống nhiễu rất tốt.
Dây trung tính lấy từ đâu?
Dây trung tính được hiểu như dây nói đất và dây trung tính thường được lấy tại các trạm biến áp. Khi đường truyền tải điện càng xa thì chúng ta chỉ cần truyền 3 dây điện pha còn dây trung tính thì không cần. Chính vì thế trên các đường điện cao thế ta chỉ thấy dòng điện có 3 pha mà thôi.
Khuyến cáo của các thợ điện nước Minh Hiếu thì bạn không nên sờ vào dây trung tính bất kì tính huống nào; hãy sử dụng bút thử điện để kiểm tra xem sợi dây có bị rò điện không
Dây mát có điện không? Nguyên nhân dây mát có điện
Về lý thuyết thì dây trung tính (mass) không có dòng điện chạy qua. Nhung thực tế thì nó vẫn có một phần điện và có thể gây tê giật khi ta chạm vào. Bởi hiện tượng lệch pha rất hay xảy ra trong quá trình truyền tải điện trong gia đình, sản xuất, công nghiệp. Từ đó có thể gây ra tình trạng dây trung tính luôn có điện áp, công suất điện áp nhỏ hay lớn tùy thuộc vào mức độ lệch pha của dòng điện.
Ước tính thì trong mạng lưới điện gia đình thì hiện tượng lệch pha, điện áp trên dây trung tính bằng 5% điện áp trên dây pha. Điều này có nghĩa mức độ lệch pha càng cao sẻ khiến cho điện áp dây trung tính càng tăng cao và có nguy cơ gây giật điện khi ta chạm vào.
Dây mát có giật không?
Theo lý thuyết chúng tôi đã nêu, dây trung tính không mang điện áp – tức là khi chạm vào sẽ không giật. Nhưng đó chỉ là trên lý thuyết.
Còn trong thực tế, dây mass vẫn có điện và gây giật. Do hiện tượng lệch pha hay xảy ra trong quá trình truyền tải điện trong gia đình và công nghiệp, dẫn tới dây mát luôn có điện áp (điện áp lớn hay nhỏ phụ thuộc vào độ lệch pha). Chính điện áp này đã gây giật điện cho bạn khi chạm phải hoặc rò rỉ nhẹ trên bề mặt thiết bị nếu nó không thực hiện tiếp đất.
Theo ước tính, trong lưới điện gia dụng, khi xảy ra hiện tượng lệch pha, điện áp dây mass bằng 5% điện áp của dây pha, nghĩa là điện áp dây pha càng lớn, điện áp dây trung tính càng tằng. Trong nhiều trường hợp nguy hiểm nó có thể gây giật chết người.
Theo các chuyên gia, trong lưới điện gia dụng, bạn nên thận trọng. Bạn cần coi dây mát như 1 dây pha bình thường và tuyệt đối không được sờ thử, chạm hay cắt đứt để tránh gây những tai nạn điện đáng tiếc xảy ra.
Sự cố điện 3 pha mất dây trung tính
Mất dây trung tính là sự cố xảy ra khá phổ biến tại những khu vực điện áp không ổn định. Đây hiện tượng rất nguy hiểm khi mất dây trung tính thiết bị điện sẽ không hoạt động. Nhưng vẫn có dòng điện từ dây pha chạy qua thiết bị. Cho nên khi khắc phục sự cố mất dây trung tính cần kiểm tra kĩ, chắn chắn rằng đã hết điện.
Mất dây trung tính trên lưới điện để lại hậu quả rất nghiêm trọng nếu không được biết và khắc phục kịp thời.
Cháy các thiết bị trong lưới điện 1 pha
Khi máy biến áp biến đổi điện áp từ 10kV 3 dây xuống 0,4kV 4 dây trong đó có 1 dây trung tính và 3 dây pha (tách ra 1 pha là 1 dây pha và 1 dây trung tính), 3 dây pha này sẽ được điện lực chia ra trên lưới điện, giả xử có 99 hộ dân thì chia ra mỗi dây pha là 33 hộ còn dây trung tính là tât cả các hộ đều sử dụng chung.
Khi dây trung tính không có tác dụng nữa thì các thiết bị chúng ta bật lên thì điện sẽ chạy qua thiết bị và vào dây trung tính trong đó có các thiết bị điện ở 2 pha khác cũng bật và cũng có điện chạy vào dây trung tính
Ở đây điện áp chênh lệch giữa 2 pha lại là 380V chứ chứ không còn 220V để chạy thiết bị ở trong nhà nữa nên quá áp trong 1 thời gian ngắn nhiều thiết bị sẽ cháy ngay lập tức còn động cơ thì được 1 vài phút là sẽ cháy. và hầu như tất cả các thiết bị chúng ta bật lên khi lưới điện mất mát đều cháy sạch
Cháy thiết bị điện
Sự cố mất dây trung tính cũng là nguyên nhân gây ra chập cháy điện, gây nguy hiểm đến tính mạng và gây hỏa hoạn.
Có những trường hợp biết dây trung tính không giật nên đấu dây mát bằng tay trong trường hợp này khả năng chết người là có. Khi mà các thiết bị cháy thì lửa có thể bùng phát gây hỏa hoạn, gây ra nhiều thiệt hại lớn không thể lường trước được
Cách phân biệt dây trung tính và dây tiếp địa – dây pha
Dưới đây là 4 cách phân biệt dây nóng, dây trung tính và dây tiếp địa.
Thông qua chức năng
Trong mạch điện gia đình có ba loại dây chính: dây nóng, dây trung tính hay còn gọi là dây mát, và dây nối đất.
- Dây nóng: Đây là loại dây mang dòng điện xoay chiều, có điện thế cao. Người dùng sẽ bị giật nếu chạm vào dây này.
- Dây trung tính: Theo lý thuyết dây trung tính là gì, ta thấy dây N không mang điện, không gây giật khi chạm vào. Dây có tác dụng truyền tải nguồn điện cho các thiết bị điện.
- Dây nối đất: Dây được nối tiếp với mặt đất, có vai trò san bớt dòng điện rò rỉ của thiết bị xuống đất. Giúp tránh các tình huống giật điện nguy hiểm khi sử dụng các thiết bị điện.
Nhiều người không phân biệt được dây trung tính và dây nối đất. Chúng có chức năng hoàn toàn khác nhau. Không thể thay thế nhiệm vụ của nhau trong hệ thống điện. Vậy nên, bạn cần nắm rõ chức năng của hai loại dây này, từ đó phân biệt được dây trung tính và dây tiếp nối. Tránh gây ra những tai nạn đáng tiếc vì nối sai dây điện.
Thông qua màu sắc
Để phân biệt các loại dây trong hệ thống điện, người ta dựa vào màu sắc của vỏ dây.
Trong mạch điện 3 pha:
- Pha A: màu đỏ
- Pha B: màu trắng
- Pha C: màu xanh dương
- Dây trung tính: màu đen
- Dây nối đất: màu xanh lá có sọc vàng.
Trong mạch điện 1 pha:
- Dây nóng: màu đỏ
- Dây trung tính: màu đen hoặc màu xanh, màu trắng.
Thông qua kích thước
Trong mạch điện 3 pha, dây trung tính có kích thước bé hơn khi so với các dây pha. Bạn có thể phân biệt chúng từ kích thước của sợi dây điện. Đến đây, chắc hẳn sẽ có người thắc mắc: Tại sao dây trung tính nhỏ hơn dây pha? Từ kiến thức về dây trung tính là gì, ta có thể dễ dàng giải thích vấn đề này.
Trong mạch điện 3 pha, dây trung tính chịu dòng điện bằng tổng 3 dòng điện pha. Để các pha cân bằng thì dòng điện của dây N cần nhỏ hơn rất nhiều so với dòng pha. Thậm chí xấp xỉ bằng 0V. Vậy nên các dây trung tính có tiết diện nhỏ hơn dây pha.
Phân biệt dây trung tính bằng bút thử điện
Ngoài các cách trên, bạn có thể phân biệt dây trung tính bằng bút thử điện. Trên lý thuyết ta biết được dây N có điện áp bằng 0V. Thực tế, dây N không có điện áp hoặc điện áp khá thấp. Vậy nên bút thử điện sẽ không sáng khi chạm vào dây trung tính.
Bài viết trên đã giải đáp những thắc mắc: dây trung tính là gì, dây trung tính có tác dụng gì, cách phân biệt dây trung tính và dây pha,…Hy vọng những thông tin này sẽ giúp ích cho bạn trong cuộc sống.
Tôi là Vũ Tuyền – kỹ thuật viên điện nước. Với hơn 10 năm trong nghề làm điện nước dân dụng, sửa chữa các thiết bị điện – nước như máy bơm, bồn cầu, quạt, vòi tắm – vòi chậu rửa… và chuyên nhận lắp đặt mới điện nước tại khu vực Hà Nội. Tôi và đội ngũ thợ lành nghề của Minh Hiếu đã trực tiếp thực hiện lắp đặt – sửa chữa cho rất nhiều công trình, rất nhiều thiết bị bị hư hỏng. Các loại đường ống nước từ cũ đến hiện đại đều đã được thực thi trực tiếp nhiều lần. Tôi muốn chia sẻ những kinh nghiệm và cách làm hiệu quả nhất đến mọi người để có thể tự khắc phục những lỗi đơn giản. Giúp tiết kiệm chi phí hơn
